Beskid Sądecki

Szlak Cerkwi Łemkowskich

Szlak Cerkwi Łemkowskich jest szlakiem o tematyce dawnej grupy etnicznej, zwanej Łemkami. Jest to szlak kulturowy, przedstawiający cerkwie Łemkowskie, zarówno obecne jak i dawne. Szlak jest pętlą wokół Krynicy-Zdrój, obejmująca swoim zasięgiem obszar gminy Krynica-Zdrój. Najlepiej wyprawę rozpocząć w tejże miejscowości. Ze względu na znaczną odległość poszczególnych obiektów na trasie, zalecane jest poruszanie się samochodem, bądź dla bardziej wytrwałych i silnie fizycznie turystów na rowerze ( zajmuje to cały dzień ). Na szlaku odwiedzać będziemy tradycyjne budowle drewniane, jak i też świątynie murowane ( grekokatolickie ). W obiektach pozostał oryginalny wystrój cerkiewny, jednakże są one użytkowane jako kościoły rzymskokatolickie. Przeważnie w najbliższej okolicy cerkwi znajduję się cmentarz, na których można odnaleźć mogiły dawnych mieszkańców tych terenów. Cerkwie zostały zbudowane na przełomie XVIII-XIX wieku, w typie budownictwa zachodnio-łemkowskiego. Szlak przebiega przez Krynicę-Zdrój, Berest, Polany, Piorunkę, Czyrną, Mochnaczkę, Tylicz i Muszynkę.

Historia Łemków

Łemkowie, zwani też Rusinami lub Rusnakami należą do Słowian Wschodnich, którzy w Polsce zamieszkiwali od wieków północne stoki Karpat. Sama nazwa Łemkowie wywodzi się od pojęcia "Łemko", która została utworzona na bazie językowej i powstała najpewniej w I połowie XIX wieku na pograniczu łemkowsko-bojkowskim. Początkowo było to przezwisko stosowane na grupę Rusinów. Grupy Łemków są wyznawcami odłamu chrześcijańskiego wschodniego. Wielu z nich wierzy, że przynależą do osób, które przyjęły chrzest w IX wieku od Świętych Cyryla i Metodego. Obecnie Łemkowie sa podzieleni na prawosławnych i greko-katolików.

Terytorium uznawane przez Łemków jako ich lokalna ojczyzna, zwana też Łemkowyną, sięga na zachód do Pienin (wsie: Szlachtowa, Jaworki, Biała Woda, Czarna Woda), zaś na wschodzie do ujścia Osławy do Sanu. Przybyli tu wzdłuż grzbietów karpackich głównie w XVI w., prowadząc gospodarkę pasterską i rolną. Wysiedleni po II wojnie światowej w ramach akcji "Wisła", pozostawili po sobie wiele śladów ciekawej kultury, zwłaszcza łemkowskie cerkwie - prawdziwe perełki architektury drewnianej - charakteryzujące się szerszą nawą i zróżnicowaną wysokością trzech głównych części budynku, namiotowym, uskokowym dachem i baniastami hełmami wież. Łemkowie pielęgnowali swoje tradycje i język. Zajmowali się przede wszystkim hodowlą owiec i uprawą roli. W większości byli wiernymi Kościoła grekokatolickiego.
W 1983 roku po raz pierwszy zorganizowano "Łemkowską Watrę" - wielkie święto łemkowskiej kultury i miejsce spotkań Łemków z całego świata. Powstały nowe zespoły folklorystyczne, cyklicznie odbywają się imprezy kulturalne, rozwija się nauczanie języka łemkowskiego.