Ogólne informacje

Popradzki Park Krajobrazowy

to jeden z najstarszych parków krajobrazowych na terenie Karpat. Został on powołany uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Nowym Sączu z dnia 11 wrześnie 1987 r. Rozciąga się on na terenie Beskidu Sądeckiego z jego dwoma pasmami (Pasmo Radziejowej i Pasmo Jaworzyny Krynickiej) oraz obejmuje także położoną w granicach Polski część Gór Czerchowskich oraz częścią otuliny obszar Małych Pienin. Zlokalizowany jest w południowej części województwa małopolskiego, na pograniczu ze Słowacją. Na wschodzie jego granicę stanowi rzeka Kamienica Nawojowska, natomiast na zachodzie i północy największa z rzek Sądecczyzny - Dunajec. Powierzchnia Parku wynosi łącznie 54 000 ha, Około 70 % powierzchni stanowią lasy (z czego lasy niepaństwowe zajmują 20%) Charakteryzuje się dużą ilością źródeł wód mineralnych (70 ujęć, co stanowi 20% wszystkich zasobów w Polsce). Na jego obszarze wytyczono kilkanaście rezerwatów przyrody i ścieżek przyrodniczych. Rosną tutaj głównie: buk, jodła, lipa oraz olcha.. Popradzki Park Krajobrazowy jest jednym z najbogatszych przyrodniczo i najpiękniejszych krajobrazowo terenów Polski

Rzeźba terenu Popradzkiego Parku Krajobrazowego

Główny zarys rzeźby Beskidu Sądeckiego powstał w trzeciorzędzie. Po zakończeniu ruchów górotwórczych w miocenie nastąpiły w pliocenie dwukrotnie okresy podnoszenia i denudacji, czyli zrównywania powierzchni. Z tego też okresu pochodzi dzisiejszy układ grzbietów i dolin. Cechą charakterystyczna Beskidu Sądeckiego jest młodość rzeźby będąca efektem wciąż zachodzących procesów modelujących powierzchnię Ziemi. Wśród nich dominują powierzchniowe ruchy masowe zachodzące z największą intensywnością w obszarach lejów źródłowych prowadząc w konsekwencji do rozcinania i obniżania głównych grzbietów. Pasmo Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej mają kształt szerokich wałów rozciętych dolinami głębokimi na 400 - 600 m, o zboczach stromych, nachylonych 20 do 40 stopni, zaczynających się głębokimi lejami źródłowymi o charakterze osuwiskowym. Osuwiska są elementem zaznaczającym się w krajobrazie tego obszaru.

Klimat Popradzkiego Parku Krajobrazowego

W klimacie Beskidu Sądeckiego - podobnie jak i na innych terenach górskich - wyróżnia się trzy piętra: umiarkowanie ciepłe (do 600-650 m n.p.m.) o średnie temperaturze rocznej 6 °C, umiarkowanie chłodne (do 1100 m n.p.m.) o średnie temperaturze rocznej 4 °C oraz piętro chłodne, o średnie temperaturze rocznej 2 °C.
Pogoda w Popradzkim Parku Krajobrazowym jest przez 82 % dni w roku kształtowana przez masy powietrza polarnego, z czego 60 % dni przez jego odmianę morską a przez pozostałe 22% przez powietrze polarno-kontynentalne. W wyższych partiach Beskidu Sądeckiego występują wiatry spadające typu fenowego, lokalnie zwane "ryterskimi". Najwyższe opady notowane są w partiach szczytowych Radziejowej oraz Jaworzyny Krynickiej (ok. 1100 mm, lokalnie nawet ponad 1200 mm). W dolinach Dunajca i Popradu sumy opadów nie przekraczają 800 mm.

Wody Popradzkiego Parku Krajobrazowego

Park położony jest w dorzeczu trzech rzek: Dunajca, Popradu i Kamienicy Nawojowskiej, które także wyznaczają jego granice. Jego obszar charakteryzuje się dużymi aczkolwiek nierównomiernie rozłożonymi zasobami wód powierzchniowych oraz występowaniem licznych źródeł mineralnych. Wody zajmują ogólną powierzchnię 1423,4 ha, co wynosi 1,25 % powierzchni Parku i otuliny. Występują tu także podmokłości: młaki oraz nieliczne torfowiska. Największym kompleksem młak są Młaki Kotelniczne, usytuowane na południowym stoku Złomistego Wierchu oraz miedzy przełęczami Huty i Tylicką. Wśród jeziorek osuwiskowych na uwagę zasługuje największe spośród istniejących zwane Czarną Młaką, zaś największym zbiornikiem wodnym jest Staw Wierchomla o powierzchni 5 ha usytuowany przy ujściu Wierchomianki.

Wody Mineralne Popradzkiego Parku Krajobrazowego

Wody mineralne, wody lecznicze oraz wody swoiste. Stanowią niezaprzeczalne bogactwo tego rejonu i są źródłem rozwoju licznych uzdrowisk. Do największych i najstarszych należą: Szczawnica, Piwniczna-Zdrój, Żegiestów-Zdrój, Muszyna i Krynica-Zdrój. Przeważają tu szczawy, szczególnie w części południowej Parku, tj. wody mineralne zawierający wolny CO² w ilości powyżej 1 g/dm³ oraz sporadycznie źródła siarczkowe. Na terenie Parku występują także niezwykle cenione w procesie leczniczym surowce balneologiczne w postaci borowin (peloidy torfowe). Osobliwością geologiczną Parku są mofety. Mofety i naturalne źródła wód mineralnych uznane są za pomniki przyrody.

Flora Popradzkiego Parku Krajobrazowego

Flora Popradzkiego Parku Krajobrazowego nie odbiega swoim składem od flor górskich na podobnych wysokościach. Najliczniejszą grupę roślin stanowią gatunki niżowe. Wśród zbiorowisk nieleśnych polskich Karpat największe znaczenie mają zbiorowiska łąkowe. Tworzą je głównie gatunki rodzime występujące na obrzeżach potoków, w widnych lasach, na śródleśnych młakach i polankach. Na terenie Parku - w najniższych położeniach, nad Popradem, Dunajcem i nad większymi potokami - spotyka się zbiorowiska szuwarowe, które charakteryzują się występowaniem jednego gatunku. Najczęściej jest to mozga trzcinowa, manna fałdowana, skrzyp bagienny, a rzadziej trzcina pospolita. W niższych położeniach, występują wilgotne łąki i ziołorośla.

Fauna Mineralne Popradzkiego Parku Krajobrazowego

Beskid Sądecki zamieszkuje bogata fauna. Stale występuje tutaj 41 gatunków. Wśród ssaków owadożernych można spotkać najmniejszego polskiego ssaka - ryjówkę malutką. Bardo ciekawą grupę gryzoni stanowią popielicowate. Ze środowiskiem wodnym związane są trzy gatunki gryzoni: największy z nich bóbr europejski, piżmak i karczownik. Bardzo ważną grupę w Parku stanowią drapieżniki, wśród nich najliczniejsze są łasicowate, z których największy jest borsuk. Inne to: wydra, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny, gronostaj, łasica łaska. Z psowatych występują: lis i wilk, a rodzina kotowatych reprezentowana jest przez rysia oraz żbika. Największym drapieżnikiem Parku jest niedźwiedź brunatny. Spośród dużych ssaków kopytnych najliczniejszy jest jeleń europejski. Na terenie PPK występuje 110 gatunków ptaków,

Ogólne informacje

Pomniki przyrody

. Najstarszymi i jednymi z najciekawszych drzew pomnikowych są: lipa przy kościele w Tyliczu, aleja lipowo-klonowa w Krościenku, oraz dąb szypułkowy w Barcicach Górnych. Wśród pomników przyrody nieożywionej objętych obecnie na terenie Parku ochroną prawną do najciekawszych należy zaliczyć:
Staw "Czarna Młaka" koło Powroźnika - malowniczy staw górski pochodzenia naturalnego, którego powstanie należy wiązać z procesami osuwiskowymi;
"Głęboki Jar" w Rytrze - Rzyczanowie - odcinek Doliny Potoku Rzyczanowskiego, gdzie piaskowce magurskie w ścianach wąwozu tworzą atrakcyjne urwiska, zaś na jego dnie niewielkie wodospady i szypoty;
"Wierch nad Kamieniem" w Barnowcu - zespół skał i jaskiń wraz z otaczającym drzewostanem;
"Mofeta im. Prof. Henryka Świdzińskiego" w Złockiem k. Muszyny - sucha ekshalacja dwutlenku węgla usytuowana w dnie Złockiego Potoku.

Obecnie na terenie Parku znajduje się 160 obiektów posiadających statut pomników przyrody.

Turystyka

Formami turystyki szczególnie popieranymi jest piesza turystyka górska, agroturystyka i ekoturystyka. Ogółem na terenie Parku znajduje się około 350 km znakowanych szlaków turystycznych uzupełnionych o sieć znakowanych szlaków rowerowych, narciarskich i konnych. W Beskidzie Sądeckim znaleźć można wiele schronisk turystycznych. Ofertę szlaków turystycznych wzbogacają ścieżki dydaktyczne i edukacyjne, których na terenie Parku w chwili obecnej jest jedenaście. Są to: Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie "Las Lipowy Obrożyska", Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna na terenie Roztoki, Ścieżka dydaktyczna na Górze Parkowej ( 742 m n.p.m.) w Krynicy-Zdroju, Ścieżka geologiczna Uhryński Potok, Ścieżka jodłowa w Uhryniu, Ścieżka dydaktyczno przyrodnicza Rogasiowy Szlak, Ścieżka dydaktyczno przyrodnicza "Małe Pieniny", Szlak przyrodniczy im. Hrabiego Adama Stadnickiego, Ścieżka dydaktyczno- przyrodnicza Uroczysko Feleczyn, Ścieżka przyrodniczo - leśna na Jaworzynie Krynickiej, Ścieżka ornitologiczna na Łopacie Polskiej, Park Ekologiczny w Roztoce Wielkiej, Ścieżka edukacyjno - przyrodnicza przez siedliska leśnie w Nawojowej.

Edukacja

W zarządzie Popradzkiego Parku Krajobrazowego prowadzone są zajęcia z edukacji ekologicznej. Zajęcia prowadzone są w formie wykładu trwającego ok. 45-60 minut popartego przeźroczami lub filmem video. Tematyka zajęć jest związana z działalnością prowadzoną przez Zarząd Parku. Istnieje możliwość poszerzenia tematyki w zależności od zainteresowań grupy. W ramach zajęć przekazywane są materiały reklamowe i dydaktyczne. Zajęcia są bezpłatne. Zarząd Parku proponuje, aby wykłady o przyrodzie parku były połączone z wyjazdem w teren. Zarząd Parku zainteresowany jest także propagowaniem rolnictwa ekologicznego na terenach chronionych.